Ευρωπαϊκή πολιτική για την οικογένεια

Το 2016, το 3,5% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή 244 εκατομύρια άνθρωποι ζούσαν εκτός της χώρας όπου γεννήθηκαν. Το αντίστοιχο ποσοστό των Ευρωπαίων κατοίκων που ζουν εκτός της χώρας όπου γεννήθηκαν είναι 8,5%, δηλαδή 57 εκ. Από αυτά τα 20εκ. γεννήθηκαν σε άλλη χώρα της ΕΕ και τα 37εκ. σε χώρα εκτός ΕΕ. Ο παγκόσμιος πληθυσμός από 7,3 δις σήμερα υπολογίζεται να ξεπεράσει τα 10δις το 2055 και κατόπιν επιβράδυνσης να φθάσει τα 11δις το 2100.

Η ΕΕ εκπροσωπούσε το 13,5% του παγκόσμιου πληθυσμού το 1960, βρίσκεται στο 6,9% σήμερα και θα φτάσει στο 4,1% στο τέλος του αιώνα. Στην ΕΕ των 28 τα 2,5 παιδιά ανά γυναίκα του 1960 είναι σήμερα 1,6, δηλαδή πολύ κάτω από το 2,1 που θεωρείται το κρίσιμο ποσοστό διατήρησης ενός πληθυσμού σε ανεπτυγμένη χώρα, χωρίς την ανάγκη έλευσης νέων μεταναστών. Ο πληθυσμός των εργαζομένων στην ΕΕ των 28 (15-64 ετών) μειώθηκε για πρώτη φορά το 2010 και θα συνεχίζει αυτήν την πορεία τουλάχιστον μέχρι το 2060. Ο δε αριθμός των 80 και άνω θα έχει διπλασιαστεί μέχρι το 2050 φτάνοντας το 11,4% του συνολικού πληθυσμού. Η σχέση εισοδήματος από τους μισθούς και τις συντάξεις στην ΕΕ μεταξύ ανδρών και γυναικών, βρίσκεται περίπου στο 2 προς 1 υπέρ των ανδρών.

Στην Ελλάδα, μεθοριακή ευρωπαϊκή χώρα, η κατάσταση είναι χειρότερη. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο δείκτης γονιμότητας εισήλθε κάτω και από το 1,5, φτάνοντας ως και στο 1,23 το 1999. Το 2016 ήταν 1,38, ένας από τους χαμηλότερους στον κόσμο. Στην Ελλάδα γεννιούνται λιγότερα από 100.000 παιδιά τον χρόνο. Οι Ελληνίδες αποκτούν το πρώτο παιδί στην ηλικία των 30,3 ετών, έναντι 28,8 το 2008 (μ.ο. Ε.Ε.: 29). Σχεδόν 1 στις 4 γεννήσεις  πραγματοποιείται από γυναίκες 35-39 ετών. Στην Ελλάδα εμφανίζεται ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά πρώτων γεννήσεων από μητέρες ηλικίας άνω των 40 στην Ευρώπη (5,3%). Στην Ελλάδα μόλις το 8,9% των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών έχει πρόσβαση σε υποδομές φροντίδας, πολύ μακριά από τον στόχο που έχει θέσει η Ε.Ε. (33%) για το 2020 (έρευνες dianeosis, ΕΚΚΕ).

Κατά συνέπεια η ευρωπαϊκή ήπειρος βρίσκεται σ’ ένα σταυροδρόμι, όπου πρέπει να λάβει ουσιώδεις αποφάσεις για την ύπαρξη της. Η απόφαση για την εμβάθυνση της πολιτικής ένωσης, ώστε να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίζουμε από κοινού τις προκλήσεις, κινδύνους και ευκαιρίες, σε έναν κόσμο όπου οι Ευρωπαίοι δεν θα εκπροσωπούμε πληθυσμιακά πάνω από το 4%, αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή προϋπόθεση.

Γίνεται σαφής η ανάγκη μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής για την οικογένεια, μακροχρόνιας (τουλάχιστον για τις επόμενες 2-3 γενιές, 50-100 χρόνια) και διακομματικής στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αυτήν την πολιτική δεσμεύομαι να αναδείξω και προωθήσω. Χρειάζεται να ενδυναμώσουμε την ευρωπαϊκή οικογένεια, τη θέση της στην κοινωνία και την οικονομία, το αξιακό πλαίσιο που τη θεμελιώνει και τις υλικές συνθήκες που την υποστηρίζουν. Να υποστηρίξουμε ως Ευρωπαίοι τη μητρότητα και να προφέρουμε ένα ευρύτερα θετικό περιβάλλον για την οικογενειακή ζωή, την κοινωνική και οικονομική προστασία των οικογενειών κατ’ αναλογίαν προς τον αριθμό παιδιών και να πάρουμε μέτρα αρμονικού συνδυασμού της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής. Να βελτιώσουμε την κατανομή του εισοδήματος μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Συγκεκριμένα:
    Να δοθεί έμφαση στην πολύτεκνη οικογένεια σε όλα τα παρακάτω.
    Να ενισχυθούν τα επιδόματα παιδιών, αρχής γενομένης από το πρώτο παιδί. 
    Να δίνεται έκτακτη εφάπαξ ενίσχυση απόκτησης παιδιού για μητέρες κάτω των 30 ετών.
    Ενίσχυση της επιδοματικής πολιτικής τοκετού.
    Σταδιακή διεύρυνση των κριτηρίων ένταξης παιδιών σε βρεφονηπιακούς σταθμού, μέχρι καθολικής κάλυψης.
    Υποστήριξη της πληθώρας και ποικιλίας αυτοδιοικητικών δομών ανά την Ευρώπη, για τη δημιουργία επιπλέον υποδομών βρεφοκομικών και παιδικών σταθμών που φιλοξενούν παιδιά ηλικίας μέχρι 2,5 ετών.
    Εξέταση δημιουργίας καινοτομικών δομών, όπως ο θεσμός των βοηθών μητέρων ή πατέρων, εκπαιδευμένων ατόμων που απασχολούν στο σπίτι τους 4-5 παιδιά, ή διασύνδεση εθελοντικών φορέων, προγραμμάτων και πόρων με τη φύλαξη βρεφών, μικρών ή μεγαλύτερων παιδιών.
    Ειδική υποστήριξη στη μονογονεϊκή οικογένεια. 

    Δημιουργία Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Δημογραφικής Πολιτικής με ισχυρή συμμετοχή και παρακολούθηση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να εκπονεί προτάσεις μακροπρόθεσμης πολιτικής και βραχυπρόθεσμων προσαρμογών, να παρακολουθεί με ανεξαρτησία και συνέπεια την ευρωπαϊκή δημογραφική κατάσταση και την υλοποίηση των μέτρων.
    Ισχυρή αυτοτελής ευρωπαϊκή υποστήριξη στις εξειδικευμένες οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και εθελοντισμού που ασχολούνται με τα ζητήματα του παιδιού. Πιθανόν νέο ειδικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του ERASMUS.

Να δημιουργηθεί ευρωπαϊκή αρμοδιότητα για ένα μέρος των παραπάνω, ορισμένα μέτρα να λαμβάνονται και υποστηρίζονται από κοινού (ΕΕ και κράτη – μέλη), άλλα να δεσμεύουν όλους και άλλα να επαφίενται στη βούληση των κρατών, τέλος ορισμένα να παραμείνουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών με βάση την αρχή της επικουρικότητας.

Σήμερα, υπάρχουν 16εκ. ζευγάρια στην ΕΕ, τα μέλη των οποίων προέρχονται από διαφορετικά κράτη – μέλη, τα οποία είναι αντιμέτωπα με σοβαρά ζητήματα, γάμου, διαζυγίου, θανάτου, περιουσίας, καθεστώτος νομικής εναρμόνισης, δικαστικής δικαιοδοσίας. Υπολογίζεται ότι 1εκ. παιδιά στην ΕΕ, έχουν ως αφετηρία το πρόγραμμα ERASMUS, το οποίο έχει μεγάλη επιτυχία και θα επεκτείνεται όλο και περισσότερο τα επόμενα χρόνια.

Τέλος, σε δεκαέξι κράτη της ΕΕ αναγνωρίζεται σήμερα ο πολιτικός γάμος των ομόφυλων ζευγαριών. Σε εικοσιδύο κράτη αναγνωρίζονται διάφορες μορφές τεκνοθεσίας ή αναδοχής για ομόφυλα ζευγάρια που έχουν παντρευτεί ή συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Υπάρχει ανάγκη μιας κοινής ευρωπαϊκής προσέγγισης στο ζήτημα αυτό, προς επιβοήθηση της οικογενειακής ζωής, δια της εναρμόνισης του καθεστώτος καθώς και των σχετικών αντιλήψεων σε όλον τον ευρωπαϊκό χώρο. 

Μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική για την οικογένεια, για ένα ευτυχισμένο κοινό ευρωπαϊκό μέλλον και μια ισχυρή θέση της ΕΕ στον κόσμο, αποτελεί σκοπό και δέσμευση μου στο επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2019-2024). Αδύνατον; Χρειάζομαι την ισχυρή εντολή σου γι’ αυτό.